Duyu Bütünleme Nedir?
Duyu bütünleme; bireyin vücudunu etkin bir şekilde kullanabilmesi için içsel ve çevresel duyusal bilgileri alması, organize etmesi, yorumlaması ve uygun tepkiler üretmesini sağlayan nörolojik bir süreçtir. Duyular düzenli ve dengeli şekilde işlendiğinde, beyin bu bilgileri algılayarak davranış geliştirme ve öğrenme amacıyla kullanabilir.
Ergoterapi Nedir?
Ergoterapi; bireyin günlük yaşam, boş zaman, okul ve iş aktivitelerinde yaşadığı kısıtlılıkları ortadan kaldırmayı hedefleyen; pediatri, geriatri, psikiyatri, onkoloji gibi birçok alanda çalışan, birey merkezli ve bütüncül bir yaklaşıma sahip sağlık mesleğidir.
Ergoterapi ve Duyu Bütünleme Terapisinin Kullanıldığı Alanlar
- Otizm Spektrum Bozukluğu
- Duyusal İşleme Bozukluğu
- Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu
- Serebral Palsi
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Disleksi, Diskalkuli, Disgrafi
- Down Sendromu
- Gelişimsel Gecikmeler
- Zihinsel ve motor gelişim bozuklukları
- Psikososyal gelişim sorunları
- Okul becerilerinde güçlük
- Konuşma bozuklukları
- Görme engelleri
Duyu Bütünleme Bozukluğu Nedir?
Duyu bütünleme bozukluğu, beynin duyusal bilgileri işleme sürecinde yaşadığı aksaklıkları kapsar. Bu durum, çocuğun çevresiyle etkileşiminde ve öğrenmesinde zorluklar yaşamasına neden olabilir.
Belirtileri:
- Uyku problemleri
- Yeme seçiciliği
- Dokunsal hassasiyet
- Öfke ve dikkat sorunları
- Motor becerilerde zayıflık
- Sosyal etkileşim güçlüğü
- Günlük yaşamda öz bakım sorunları
- Sürekli hareket isteği veya hareketsizlik
- Kazalara yatkınlık
Duyu Bütünleme Bozukluğu Türleri
1. Duyusal Ayrım Bozukluğu
Duyular arasındaki farkları ayırt etmekte zorlanma. Örneğin; farklı yüzeydeki nesneleri ayırt edememe.
2. Duyusal Modülasyon Bozukluğu
- Artmış Tepki: Aşırı hassasiyet (örn. dokunulunca irkilme).
- Azalmış Tepki: Duyusal uyaranlara karşı tepkisizlik (örn. ismi söylendiğinde tepki vermeme).
- Duyusal Arayış: Aşırı hareketlilik, objeleri çiğneme gibi uyarana aşırı ihtiyaç.
3. Duyu Temelli Motor Bozukluklar
- Postüral Bozukluklar: Denge ve kas kontrolünde yetersizlik.
- Motor Planlama Bozukluğu: Hareketleri planlayamama ve uygulama sorunları.
Duyu Bütünleme Terapisi Nasıl Uygulanır?
Terapiler, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre özel olarak düzenlenmiş ortamlarda (duyusal odalarda), oyun temelli yaklaşımla yapılır. Terapi sırasında çeşitli salıncaklar, denge tahtaları, ışıklı materyaller ve dokunsal uyaranlar kullanılır. Amaç, çocuğun duyularını deneyimleyerek motor, sosyal ve akademik becerilerini desteklemektir.
Duyusal Gelişimde Temel Duyular
- Dışsal Duyular: Görme, işitme, dokunma, tatma, koklama
- İçsel Duyular:
- Vestibüler: Denge ve hareket hissi
- Proprioseptif: Kas ve eklem farkındalığı
- İnteroseptif: Açlık, tokluk, ağrı gibi içsel bedensel hisler
Duyu Bütünleme Terapisinin Özel Durumlarla İlişkisi
Otizm Spektrum Bozukluğu:
Aşırı duyarlılık veya tepkisizlik, çevresel uyaranlara karşı olağandışı davranışlar duyu bütünleme bozukluklarına işaret edebilir.
Down Sendromu:
Kas tonusu düşüklüğü, ince motor beceri zayıflığı gibi gelişimsel zorluklar ergoterapiyle desteklenebilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu:
Görsel, işitsel ve dokunsal duyuların işlemleme sorunları ile dikkat bozukluğu ilişkili olabilir.
Serebral Palsi:
Kas kontrolü, koordinasyon ve günlük yaşam becerileri duyu bütünleme terapisi ile geliştirilebilir.
Rett Sendromu, Konuşma Bozuklukları, Öğrenme Güçlükleri:
Duyusal sistemin yetersiz gelişmesi bu durumlara katkı sağlayabilir ve terapiyle desteklenmesi mümkündür.
Bebeklerde Duyu Bütünleme
Bebeklerin duyu gelişimi anne karnında başlar ve doğumdan sonraki ilk 3 yılda hızla devam eder. Prematüre doğum, yoğun bakım öyküsü gibi nedenlerle gelişim aksayabilir. Erken müdahale ile bebeklerde duyu bütünleme problemleri önlenebilir.
Değerlendirme ve Müdahale Süreci
Duyu bütünleme problemleri, aile görüşmesi, gözlem, test ve ölçeklerle değerlendirilir. Bireyselleştirilmiş hedefler doğrultusunda terapi planı oluşturulur. Terapi süreci ev ödevleriyle desteklenerek sürdürülebilir gelişim hedeflenir.
Bir yanıt yazın